Afgelopen weekend brak er een nieuw Electrabel schandaal los. In een rapport dat al meer dan een half jaar onder stof lag (van de vorige directie van de CREG) en dateert van 23 juni 2013 is er sprake van een ongeoorloofde actie door het moederbedrijf van Electrabel, het Franse GDF/Suez.
Er zou sprake zijn van het te veel aanrekenen van de aankoop van gas voor de dochter Electrabel bij het moederhuis. De (gespeelde?) verontwaardiging over het aanrekenen van een te hoge interne aankoopprijs en vooral het bekendmaken op dit ogenblik is wellicht niet zo toevallig. Wellicht ben ik na vele jaren werken in de nutsmarkt een tikkeltje wantrouwig geworden, maar zoals al vaak is aangetoond is niks wat het lijkt in het energiedossier.
Wellicht ten droeve, maar dat niemand vergeet dat energie macht betekent. Zelfs pure macht in onze huidige economie gezien de vele oorlogen die erover gevochten werden (en worden). Of het nu de Japanners waren aan het begin van de Tweede Wereldoorlog of de Amerikanen met de inval in Irak, energie is vandaag in onze samenleving van cruciaal belang om onze welvaart op pijl te houden.
Terugkomend op het zoveelste schandaal wil ik toch even opmerken dat men er wel moet blijven vanuit gaan dat men onschuldig is tot het tegendeel bewezen is. De spectaculaire kop in De Tijd van afgelopen weekend (GDF Suez rolt België voor half miljard) is voor dergelijke kwaliteitskrant opvallend te noemen want wat volgt is veel minder duidelijk. Dat er sprake zou zijn van een te hoge aankoopfactuur voor gas kan wellicht juist zijn, maar dat wil nog niet zeggen dat er iets tegen de wet is gebeurd.
We dienen met z'n allen te beseffen dat met het verkopen van onze energiehuishouding in de Benelux we geen eigen baas meer zijn in huis. De afhankelijkheid van België en Nederland van de grote energie vijf (EDF, GDF/Suez, RWE, Eon en Vattenfall) betekent gewoon dat de handel van energie ook in die bedrijven en landen beslist wordt. Beseft men tevens dat het de handelsvloeren(trading) van alle energiebedrijven zijn die bepalen wat de klantafdelingen dienen te betalen voor hun energie? Natuurlijk speelt de marktprijs mee, maar ik heb zelf al vaak ondervonden dat gedwongen winkelnering nu eenmaal betekent dat je geen onderhandelingsmarge hebt en gewoon moet slikken.
Nu komt daar nog bij dat je voor gas ook te maken hebt met lange termijn contracten versus de korte termijn markt (Beurzen) en dat de verschillen soms zeer groot kunnen zijn. De revolutie in Amerika op het vlak van schaliegas mag dan al niet een op een naar hier gekomen zijn dat er druk staat op de gasprijs is zeker.
Als overheid dien je een lange termijn energievisie te ontwikkelen waar je streeft naar stabiele en bedrijfszekere oplossingen aan de juiste prijs. De juiste prijs betekent een prijs die het klimaat kan dragen (en dan pas de economie) en daar zijn we nog ver vanaf.
Nu zal niemand mij beschuldigen van enige liefde voor de Oude Dame (lees de voormalige monopolist en nog steeds zeer dominante marktpartij), maar hier heeft men een typische storm in een glas water. Als men GDF/Suez beschuldigt van intern de verkeerde aankoopprijzen te hanteren dan kan men de ganse energiemarkt zowat onder de loep nemen. Trouwens kan men niet zeggen dat de markt niet werkt want door het overaanbod is bijvoorbeeld de elektriciteitsprijs in elkaar gestort.
Als de grote Europese energiebedrijven zo sterk zijn als hier beweerd wordt dan zou de prijs vandaag een stuk hoger liggen zodat men terug positieve marges kan draaien op bijvoorbeeld gascentrales (duurste productie in de merit orde van klassieke grootschalige elektriciteitsproductie).
Wat dient er dan wel te gebeuren? Het onderzoek kan gerust gestart worden door de BBI, maar mijn inschatting is dat dit met een sisser afloopt, maar dan wel pas na de verkiezingen. Zo kan men naar de aanloop van de verkiezingen dit item weer oppikken om te bewijzen dat de vrije markt niet goed werkt.
Trouwens is het niet zo dat in een vrije markt een bedrijf zijn prijs mag bepalen en dat het uiteindelijk de eindklant zal zijn die bepaalt wat hij doet. Dit is trouwens wat er exact gebeurd is want de klanten hebben Electrabel massaal de rug toegekeerd dus eigenlijk zou men de handelsafdeling in Parijs dankbaar moeten zijn! Ondertussen is er van een deftig uitrustingsplan nog altijd geen sprake en zijn de eerder met veel bombarie aangekondigde plannen van staatsecretaris Wathelet goed op weg om te verdwijnen in de spelonken van de Wetstraat. Dit is wellicht ook het beste zodat hopelijk de volgende regering de volle vijf jaar tijd neemt om een volledig plan uit te werken en dit te samen met alle actoren in de markt (ja, inclusief de verguisde Oude Dame).