Dat vele landen worstelen met de afgesproken doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs is een open deur intrappen. Katowice heeft al duidelijk gemaakt dat het omzetten in bindende afspraken met duidelijke doelstellingen en afdwingbaarheid vandaag geen haalbare kaart lijkt. De vrijblijvende uitspraak om de opwarming beperkt te houden tot 1.5 graad mag dan al breed gedragen worden, er is een wereld van verschil tussen woord en daad.
Dat we vandaag eerder mikken op meer dan drie graden is voor de huidige generatie niet zo’n probleem want na ons komt toch de zondvloed? Mijn excuses voor dit op het eerste zicht zwarte denken want er gebeuren toch ook veel positieve dingen die wellicht de meubelen nog gaan redden. Het feit dat er vorig jaar 300 miljoen zonnepanelen in de wereld zijn geplaatst, goed voor zo’n 100 GW, is al heel wat. Opmerkelijk is dat China hiervan bijna de helft voor zijn rekening neemt en duidelijk de weg toont.
In Nederland kan men iedere dag het gejuich horen en de ontwikkeling van de zonneprojecten gaat er inderdaad zeer snel en ook Duitsland heeft in 2018 voor het eerst boven de 40% groene stroom geproduceerd. En toch gaan we nog vrolijk de verkeerde kant op. De euforie van alle luchthavens in België omtrent de groei bewijst een steeds verdere verwijdering tussen politiek en burger. De burger weet niet wat hij nog meer kan doen dan zonnepanelen op zijn dak plaatsen of zijn huis zo goed mogelijk isoleren.
De staat communiceert helemaal niet dat de weg naar minder uitstoot en meer duurzaamheid er één is van gedragswijziging en dat niet voor alle problemen technische oplossingen klaar staan. Neem nu de luchtvaartsector; de groei gaat de komende decennia gewoon hard alsof er niets aan de hand is. Naïef zijn deze sectoren zeker niet, alleen zitten ze gevangen in hun eigen businessmodel. Vliegtuigen die nu gekocht worden gaan minstens twintig tot dertig jaar mee, dus weten we eigenlijk nu al dat deze sector op geen enkele manier kan bijdragen tot het reduceren van zijn uitstoot.
De enige manier om in deze sector de trend om te buigen is veel minder te gaan vliegen, maar hier spelen de lokale overheden verstoppertje. Men weet dit zeer goed, maar de catch 22 waarin zij zitten van lokale werkgelegenheid is een taaie om op te lossen. En toch zou men vrij eenvoudig een milieubelasting kunnen heffen op de gebruikte kerosine die hoog genoeg dient te zijn zodat vliegen weer iets wordt om over na te denken.
Men gaat zo lang mogelijk wachten, maar de overheid gaat het consumptiegedrag moeten aanpassen en dat begint bij communicatie. Datzelfde geldt voor het eten van vlees waar er drastisch ingegrepen kan worden, zodat onze voedingsmix veel evenwichtiger wordt en de kweekmethoden weer duurzaam kunnen worden. De boer verdient een veel betere prijs voor zijn kippen en varkensvlees. Duurzaam landbouwbedrijven zou moeten betekenen meer winst dan vandaag.
Dat er veel interesse is bij landen, regeringen en bedrijven om adaptatie te omarmen is begrijpelijk en wellicht voor sommige landen zelfs wenselijk om niet lijdzaam te gaan zitten wachten. Maar als adaptatie betekend dat je de handdoek nu al in de ring gooit en de economie gewoon zijn gang laat gaan zodat we fors boven de drie graden eindigen dan is het een slaap excuus.
Het voordeel van adaptatie is dat na het vaststellen wat er moet gebeuren om niet te verdrinken, te verhongeren of om te komen van de dorst er vaak grote infrastructuurprojecten volgen en dat is altijd goed (Keynes). Alleen geloof ik niet dat techniek alles kan oplossen en voorkomen is nog altijd beter dan al de rest. Dat Miami, delen van Nederland en Vlaanderen gedoemd zijn om stukken land terug aan de zee te geven is een gegeven gezien de zeespiegelstijging hiervoor zal zorgen. Adaptatie kan zeker zorgen voor uitstel en zelfs tegenhouden wellicht, maar uiteindelijk is het uitstel van executie. Voor de meeste landen is adaptatie geen optie omdat ze daar vaak de middelen niet voor hebben of de omvang gewoon te groot is.
Een opsteker is wel de bevolkingsafname in China die onverwacht iets groter was dan verwacht. Met zijn bijna 1.4 miljard mensen is 1.5 miljoen afname natuurlijk maar heel klein te noemen maar toch, wellicht is de curve naar beneden ingezet zodat de menselijke voetafdruk ook daar kan rekenen op steun.
Het zal toch een kwestie zijn van vele oplossingen, de zogenaamde killer-app om het klimaat aangenaam te houden bestaat niet, daarvoor is het probleem veel te complex en zitten we zelf nog in de leercurve. Dat de opwarming veel sneller of anders zal gaan is zo goed als zeker, want we werken met materie waar de mens geen enkele historische ervaring in heeft. De mens is nooit goed geweest in voorspellingen en de meeste zijn altijd fout geweest of gewoon dom geluk.
De beste oplossingen gaan komen als ze gedragen worden van onderaan de maatschappij en één waar we allemaal ons steentje kunnen aan bijdragen. Daarom is gedragsverandering qua potentie vele malen groter dan welke technische doorbraak dan ook. Het zal nog jaren gaan duren voordat onze politici over hun eigen schaduw durven reiken en hopelijk presenteren we dan een rekening die voor de volgende generaties nog te betalen is.