Dat het nieuwe rapport op de nodige aandacht kan rekenen is geen verrassing gezien we dit jaar overal in de wereld een op hol geslagen klimaat beginnen te zien. Het ene na het andere record sneuvelt, nieuwe fenomenen buitelen over elkaar heen en lopen zowat iedere week via het nieuws de huiskamers binnen; het risico bestaat nu al dat niemand er meer van op kijkt.
Nochtans zijn deze recente signalen van moeder Aarde van dien aard dat ze ons bestaan kunnen raken ook al gedragen we er ons nog niet na. We worden langzaam in de pan gekookt en merken niet dat het grootste slachtoffer wel eens de mens zou kunnen worden. Niet dat wij belangrijker zijn dan gemiddeld genomen de laatste witte neushoorns, maar we zijn nu eenmaal met een slordige 7.6 miljard mensen.
Nu zou je wat zwartgallig kunnen stellen ‘eigen schuld, dikke bult’, maar jammer genoeg nemen we dit keer zowat alle dieren met ons mee. De leefbaarheid van onze planeet is immers niet alleen een uitdaging van de mens maar bij uitbreiding ook voor alle dieren.
In aanloop naar de eerstvolgende klimaatconferentie in Glasgow later dit jaar zal dit rapport ongetwijfeld haar nawerking hebben en door alle belanggroepen volledig ontleed worden. Nochtans staat er in het rapport bijna niets wat nog niet wisten en wat we nu iedere dag ook al mogen meemaken. Het klimaat verandert, veel sneller dan verwacht en maakt reeds een aanzienlijk aantal slachtoffers en begint daarnaast ook nog eens veel geld te kosten.
Het voorkomen van erger zal veel goedkoper zijn dan het betalen van de gevolgen dus is iedereen het al snel eens, niet? Op zich lijkt trouwens niemand écht tegen het stoppen van een mogelijke klimaatverandering te zijn, maar dan wel het liefst zo dat eerst iemand anders actie neemt of de gevolgen draagt. De snelheid waarmee alles nu gebeurt maakt echter onverbloemd duidelijk dat onze huidige manier van leven niet houdbaar is en al helemaal niet in lijn is met wat de aarde ons kan geven.
Hiervoor dienen we de juiste keuzes te maken, keuzes die ongetwijfeld door een deel van de mensheid als hard worden ervaren en gezien. Nu zijn de meeste veranderingen gewoon het teruggaan in de tijd en dan vooral van voor de jaren zestig. Natuurlijk houden we het voordeel van technologie, alleen gaan we deze vooral inzetten op duurzaamheid en niet om urenlang naar filmpjes te zitten kijken.
Dat techniek alleen ons en het klimaat niet gaan redden zou nu eindelijk mee op de agenda moeten komen. Ons hele samenlevingsmodel moet op de schop voor een model dat ook kan gebruikt worden door onze kinderen, kleinkinderen en dus nog vele generaties.
Als eerste gaat ons economisch model op de schop en nemen we eindelijk afscheid van het groeimodel en stellen daarvoor in de plaats een duurzaam model. Duurzaam wilt zeggen een model dat onze aarde gemakkelijk kan dragen. De aarde kan ons in alles voorzien alleen gaan wij vooral in de Westerse wereld grofweg gezegd in alles dienen te halveren om dit mogelijk te maken. En dit al tegen 2050. De obesitas van onze wereld snijden we over de komende 25 jaar weg en schenken we aan degene die in grote armoede leven.
In ruil daarvoor vragen we aan de landen en continenten die met een bevolkingsexplosie zitten dat zij hun groei in bevolking fors gaan reduceren de komende tachtig jaar zodat het aantal mensen tegen eind deze eeuw terug onder of tegen het miljard kan gaan.
Bovenstaande maatregelen klinken fors, maar de uitdaging om onze planeet leefbaar voor mens, dier en planten te houden is minstens zo groot. Halve maatregelen gaan gewoon niet werken of zelfs averechts. Draagvlak voor deze grote omslag gaat alleen werken als mensen echt resultaten zien en wij in eenheid deze transitie in vele kleine en korte termijn stappen zetten.
Ook relatieve eenvoudige veranderingen zoals de reissector verduurzamen vergen duidelijke communicatie en actie. Op zich kunnen zaken zoals steden trips nog wel, maar alleen op voorwaarde als deze geen uitstoot meer veroorzaken of slechts heel gering zodat je deze uitstoot kan ruilen met andere bespaarde uitstoot.
Alle mensen en bedrijven dienen verder een CO2 budget/krediet te krijgen en daar dien je het jaarlijks mee te doen. We zijn in oorlog met het klimaat, maar vooral ook met ons consumptiegedrag en in tijden van oorlog gaan zaken op de bon. Gelukkig hebben we vandaag de technologie om dit inhoudelijk zichtbaar te maken en dagelijks aan te passen.
Op de komende klimaatconferentie dient Europa een, of beter gezegd kan Europa hét, gidscontinent worden en de betrokken landen duidelijk te maken dat iedereen mee in bad moet. Geen uitzonderingen; zo niet dan moet Europa het voorbeeld geven en invoerrechten CO2 gaan aanrekenen aan die landen die zich niet aan deze doelstelling houden.
Ook dienen we bijna volledig af te stappen van de globale economie die vandaag vooral gebruikt wordt om zaken ergens anders te laten produceren en deze dan over de hele wereld te slepen en dit voor de meest banale voorwerpen. De maakindustrie dient bijna volledig terug lokaal opgebouwd te worden maar dan vanaf dag één op een duurzame manier. Dit heeft ook als voordeel dat ook Europa zijn afhankelijkheid fors kan afbouwen.
Natuurlijk zal er altijd import zijn van bulkgoederen, bijvoorbeeld; in de toekomst gaan we fors groene waterstof moeten importeren uit die landen waar de ruimte aanwezig is om te kunnen produceren op de gewenste schaal en dit in aanvulling van de lokaal geproduceerde groene waterstof. Afgewerkte goederen dienen echter per definitie lokaal/Europees gemaakt te worden zodat we de impact van het gemaakte goed ook bij ons houden.
De ecologische footprint van Europa is vandaag gigantisch en helemaal anders dan steeds wordt voorgesteld alsof Europa maar voor maximum 10% verantwoordelijk is voor de actuele uitstoot van CO2. De 30% uitstoot die China voor zijn rekening neemt is ook en vooral voor de Westerse wereld om onze plastic bal, mondkapjes en andere producten te maken. Ook deze uitstoot is dus onze schuld en dus volledig onze verantwoordelijkheid om deze op te lossen.
Glasgow is zo’n beetje D-Day voor het actieplan dat de mens in elkaar gaat steken om ruim binnen de marge te blijven van de impact van een klimaatverandering die we kunnen dragen. Europa dient hier voor de eerste keer een écht leidende rol te nemen door als gidscontinent en innoverend ambitieus krachtig leider te functioneren; zeker gezien onze geschiedenis van de laatste eeuw, waar wij de grootste fouten hebben gemaakt. Het goede nieuws blijft dat dit goed mogelijk is en zelfs geluk en welvaart met zich mee gaan brengen. Geluk door met minder consumptie minder te moeten hebben en minder te moeten verdienen, meer welvaart omdat we veel minder gaan importeren en ons eigen geld dus in onze eigen economie gaan houden. En tegelijkertijd onze welvaart met andere continenten gaan delen.
Onze leiders staan voor het moment van de waarheid om moed, lef, innovatie en dienend leiderschap tot de sleutel van succes te maken en zo aan iedereen te laten zien waar we al die tijd voor geoefend hebben om onze samenleving naar een hoger niveau te tillen.