Spectaculair klinken de woordvoerder(s) van het Plan Bureau in België als ze zeggen dat er meer dan 60 miljard euro dient te worden geïnvesteerd in het vervangen van onze huidige elektriciteitscentrales. Niets nieuws onder de zon want dit zeg en schrijf ik al jaren, maar het rapport heeft in ieder geval de verdienste dat het herhaalt wat velen allang weten.
Men zal in de media met grote koppen aankondigen dat onze factuur gaat exploderen en procentueel is dat voor een deel waar. Over een periode van twintig tot dertig jaar gaat onze elektriciteitsfactuur met minstens factor 3 stijgen: dat klinkt dramatisch. Van 800 euro naar meer dan 2000 euro per jaar, de politici van de oppositie zullen weer moord en brand roepen, de media zullen er gretig op ingaan.
En toch is het echte verhaal een stuk genuanceerder en veel minder dramatisch. Een groot deel van deze stijging kan al teniet gedaan worden daar we meer elektrisch gaan verwarmen en dus minder gas en stookolie moeten inkopen. Je huis of kantoorgebouw verwarmen met bijvoorbeeld warmtepomp aangevuld met zonneboiler is een stuk duurzamer dan stookolie te verbranden. Natuurlijk stijgt daardoor je elektriciteitsfactuur, maar je aardgas- en stookoliekost daalt.
Gezien verwarming twee derde van de energiefactuur thuis uitmaakt wordt dit dus een aanzienlijke daling op de verwarmingskost. Natuurlijk kun je zeggen dat je hiervoor eerst een investering moet doen, maar dit kan in vele gevallen ook een vervangingsinvestering zijn. Waar de studie bijvoorbeeld in tekortschiet is het veronderstellen van noodzakelijke trendbreuken.
Men gaat uit van 'business as usual' wat betreft onze economie en onze behoeften, natuurlijk wordt de aanname gedaan dat we veel groene energie gaan bouwen, maar bijvoorbeeld ons transport verandert wezenlijk niet. Diesel, benzine en wat hybride blijven de mix voor transport, zelfs tot in 2050. Hier geeft men een verkeerd signaal want er zijn wel degelijk duurzamere - en op termijn goedkopere - keuzes te bedenken dan te blijven rijden op diesel en benzine.
Men laat het potentieel van CNG/LNG volledig links liggen, het nog grotere potentieel van waterstof wordt als marginaal behandeld en zo mist men voor een deel het doel van de industriële revolutie in onze sector. Het beperken van onze import van fossiele brandstoffen gaat een zeer positieve impact hebben op de handelsbalans en dus ons geld in onze eigen economie houden.
De projectie naar 2050 toe maakt geen alternatieve analyses alsof er geen zouden zijn, dat schaliegas en olie in de VS de energiesector in korte tijd hebben omgegooid is een open deur in trappen. Opex ziet met lede ogen aan dat zijn grootste klant zo goed als geen olie meer importeert en zelfs op weg is om zelf exporteur te worden van het zwarte goud. Hoelang de euforie over de Amerikaanse vondsten zullen duren schijnt niemand te weten. De geschatte historische reserves aan olie, steenkool en aardgas in de wereld blijken nu (nog) niet te werken op de Amerikaanse schalievelden, maar men gaat toch al uit van een decennium waarin de VS de grootste olieproducent van de wereld zullen zijn.
Aan de andere kant manen de vele klimaatrapporten ons aan om de fossiele brandstoffen te laten zitten waar ze zitten en te kiezen voor CO2-vrije energie om de klimaatopwarming toch maar onder de 2 graden te houden. Kijkt men vandaag naar de markt, dan gaan we echter eerder de andere kant op met een vat olie dat amper tachtig dollar kost waardoor zelfs de nieuwe vondsten bijna niet meer naar boven kunnen gehaald worden.
Verder maakt het rapport voorspellingen voor de komende veertig jaar over geschatte prijzen in de markt, wat naar mijn mening totaal irrelevant is. Dat is zoals het weer voorspellen de komende veertig jaar. Eén ding is zeker: de toekomst zal heel anders zijn dan in dit rapport geschetst wordt, maar dat de noodzaak voor een revolutionair investeringsprogramma naar een duurzame huishouding overeind blijft, is ook juist. Dat men goed begrijpt dat de bedragen wellicht in de juiste richting gaan, maar de voorspelling alsof we al in de juiste richting gaan tot 2050 is volledig foutief. Duurzame energie heeft het vandaag heel moeilijk in Vlaanderen en Nederland en met 6% en 4% duurzame energie staan we nog lichtjaren van de doelen af die in het rapport als behaald worden weergegeven. Met ongewijzigd huidig beleid in beide landen/regio's is het zelfs zeker dat geen enkele doelstelling zal gehaald worden.