Het is eindelijk nog eens gelukt in België om een federale regering te vormen na bijna 500 dagen, dat het land problemen heeft met zijn staatsstructuur is een open deur intrappen en het is maar te hopen dat men op tijd de systeem fouten eruit gaat halen. Na zes staatshervormingen waarin gewoon teveel compromissen zijn geslopen wordt de zevende er één van erop of eronder voor het land.
Dat de welvaart en staat van dit land gebaat is bij een gezonde staatsstructuur gaat iedere burger evenveel aan en de ambities en vooral de uitdagingen van deze nieuwe regeerploeg zijn niet mals. Dat velen de huidige gezondheidscrisis en de daarop volgende economische crisis de grootste noemen in honderd jaar doet ook de geschiedenis geen goed want dat klopt niet.
Het vertrekpunt is gewoon helemaal anders met een ongeëvenaard hoeveelheid mensen die nog nooit zo mobiel zijn geweest en ook nog nooit zoveel welvaart hebben gehad of toch een deel ervan. De economische crisis uit de eind jaren twintig van de vorige eeuw kwam er op een moment dat vele landen nog geen eens hersteld waren(en nooit helemaal) van de Eerste Wereldoorlog en de gemiddelde burger ook in Europa zogoed als geen welvaart kende. Toch niet in de materiele zin van het woord. De mensen leefden onder de spreekwoordelijke kerktoren en aten nog geen kiwi’s uit Nieuw Zeeland of gepelde garnalen uit Marokko.
Natuurlijk staan we wel voor een nieuwe industriële revolutie waar de mens na meer dan tweehonderd jaar afscheid moet nemen van alle fossiele brandstoffen, zuinigere moet omgaan met onze natuurlijke grondstoffen en zorgen dat iedereen mee is. Deze omwenteling maakt van de huidige ernstige gezondheidscrisis klein bier. Wat dat betreft zijn de bewijzen tegen ons want als we er nog niet in slagen om een virus de kop in te drukken door enige discipline aan de dag te leggen en in je “kot” te blijven voor enkele weken hoe gaat de mens dan omgaan met de grote verandering die er nu gaat aankomen?
Het antwoord heb ik ook niet en dat is normaal want deze ligt in de toekomst. Deze is onmogelijk te voorspellen en wat dat betreft is Corona een zegen want het drukt ons op het feit dat onvoorspelbare zaken kunnen gebeuren waar alle studies en meningen geen rekening mee hebben gehouden.
Is dat erg, nee helemaal niet. Wat moet er dan wel gebeuren? Laten we even kijken naar het nieuwe regeerakkoord van de Belgische regering op het vlak van energie(en klimaat). Zeker goed dat klimaat in één woord genoemd wordt met energie maar nog beter zou geweest zijn als het woord klimaat bij ieder deel van het regeerakkoord zou komen. Gezondheid en klimaat, onderwijs en klimaat, immigratie en klimaat, etc.. U volgt ongetwijfeld en ziet dat er wel een logische verbinding is en dat de mens voor al zijn noden verbonden is met het klimaat.
Wij zijn onderdeel van deze prachtige planeet met zijn 100.000 zoogdieren(waar wij er één van zijn), reptielen, planten, bomen, etc.. Dit onderdeel komt veel te weinig terug in zowat alle regeerakkoorden. De mens dient weer veel dichter bij en met de natuur te gaan leven wilt hij op lange termijn overleven. Nee, dat wilt niet zeggen dat we alle technologie weer moeten loslaten want gezien onze grote aantallen zal technologie nodig zijn om zo goed en zo kwaad als het kan de gevolgen van ons bestaan voor de planeet leefbaar te houden.
Na het doornemen van de korte deeltekst met onderwerp klimaat en energie en het overigens ook beknopte regeerakkoord(goed leesbaar met mooie ambities) worden een aantal richtlijnen wel duidelijk zonder dat deze onderbouwd zijn qua uitvoerbaarheid(technisch) of betaalbaarheid. Hiermee heb ik geen kritiek maar is louter een vaststelling.
De wens om vast te houden aan de wet op de kernuitstap van 2003 staat nu prominent in dit akkoord ook al blijft de achterdeur nog wel open mocht eind 2021 blijken dat er niet genoeg vervangende productie zal gebouwd worden en/of dat de kostprijs van elektriciteit te duur wordt.
Over de uitstap heb ik al eerder geschreven maar het lijkt er wel op dat deze nieuwe regering anders dan de vorige wel vast lijkt te houden aan de uitstap en op zich is dat goed. Niet omdat ik het eens of oneens ben maar wel omdat er zo duidelijkheid is. Vorige week dinsdag kreeg ik hierover ook nog vragen vanuit de media die vroegen of de interesse om nieuwe gascentrales te bouwen hierdoor niet afnam. De nuance van een antwoord gaat vaak verloren maar mijn mening blijft wel dat de huidige procedure om naar nieuwe investeringen te gaan in grootschalige elektriciteitsproductie een weg is met vele kuilen. Al jaren wordt er gesproken over een veiling systeem(CRM, Capacity Renumeration Mechanism) waar partijen in 2021 hun bod kunnen binnen brengen en de goedkoopste zal gekozen worden.
Dat een dergelijk systeem nog niet veel succes heeft gekend in andere landen van Europa bewijst ook dat het niet evident is en men zich ook de vraag moet stellen waarom niet en wat er dient gewijzigd te worden. Het huidig voorstel zal ervoor zorgen dat er slechts weinig kandidaten zijn want het bevoordeeld partijen die al een positie(lees productie) hebben in België. Hierdoor beperk je toch wel enorm het aantal kandidaten en zelf heb ik ook een aantal contacten gehad in dit kader met internationale beleggers die op zich wel willen investeren in België maar je moet nog wel in staat zijn om een rendement te geven dat voldoende is en niet teveel onzekerheden. De risico’s in dit voorstel leggen hoofdzakelijk bij de investeerders en uitbaters en op zich is dat normaal mocht het niet zijn dat dit in de huidige markt niet werkt.
De sector heeft de laatste tien jaar voor honderden miljarden Euro’s aan gascentrales moeten afschrijven, stilleggen voor lange tijd(mottenballen) of zelfs herplaatsen van gasturbines buiten Europa. Dat men hier geen rekening mee houdt bewijst ook de elementaire gebrek aan kennis, inclusief regulatoren, over de huidige status van de energiemarkt in Europa.
Deze week hebben mij ook vanuit politieke hoek vragen bereikt en dat is op zich positief, men denkt erover na, hopelijk luistert men ook want mijn vele gesprekken in het verleden met de politiek waren toch vaak gesprekken in dovemans oren of eerder nog struisvogel gesprekken. Men wou het gewoon niet horen of weten en hier ben ik wel vol goede hoop met de nieuwe minister van energie die door haar achtergrond, kennis en zin(voor Vlamingen goesting) vanaf dag 1 het verschil zal willen en kunnen maken. De vele ministers van energie die ik heb ontmoet hadden zowat allemaal één ding gemeen, het onderwerp was nieuw en de tijd om kennis op te bouwen te kort.
Onze sector is nu eenmaal complex, technisch ten eerste maar ook regelgevend. Zelfs als je weet wat je technisch wilt moet je het nog kunnen vertalen in de juiste wet en regelgeving die ervoor zorgt dat je de vrije markt maximaal ruimte kan geven om de maatschappelijke doelstelling te halen.
Nu is een minister met zin en kennis van de sector één ding, ze is ook afhankelijk van een goed team en steun vanuit de regering, parlement en samenleving. De omslag is geweldig groot en heel moeilijk maar ook een kans om onze samenleving, economie en techniek economisch te verduurzamen en dus houdbaar te maken. Wel stap voor stap natuurlijk want omwentelingen dienen lang op voorhand aangekondigd te worden en met kleine stappen te gebeuren.
Dat deze regering slechts weinig tijd rest, zijnde een goede twee jaar, alvorens het hele verkiezingscircus weer begint noopt wel tot enig realisme. Een dikke 24 maanden is niet genoeg om deze omwenteling te maken maar de aanzet en aanvang kan wel gemaakt worden. Een trendbreuk hebben we minstens nodig en hier kan de uitstap uit kernenergie in helpen ook al moet men kritisch blijven naar de alternatieven en leren vanuit het buitenland(best practices) maar vooral ook beseffen dat ieder land ook nog andere oplossingen nodig heeft.
Volgende week ga ik verder op de inhoud van het regeerakkoord dat nu behoefte moet krijgen aan invulling, hiervoor kan men ook naar zijn Noorderburen gaan kijken die zowel binnen het klimaatakkoord 2.0 als de recente regionale energie strategie concepten inspiratie kan putten. Daarmee wil ik niet gezegd hebben dat ook deze documenten nog een te hoog theoretische gehalte hebben en er te weinig keuzes worden gemaakt. De mix van zon, wind, waterstof, batterijen, biogas/massa, geothermie, slimme netten, A.I. oplossingen, etc. gaan ons niet de volledige oplossingen kunnen bieden. Dat kernenergie ook in de toekomst nog een rol gaat spelen is best mogelijk als men er in slaagt om de vierde generatie uit te rollen maar dan zijn we nog enkele decennia verder. Voor België dat afscheid gaat nemen van zijn volledig kernproductie moet het voor iedereen duidelijk zijn dat dit een unieke uitdaging is waar men tien jaar te laat aan begonnen is.