Het is zeker niet de eerste keer dat ik mijn twijfels heb geuit over het huidig marktmodel van onze sector en we beginnen nu vele signalen te krijgen dat een nieuw model zich dringend aandient.
De meeste leveranciers in België weten al een tijd niet meer hoe ze de eindjes aan elkaar moeten knopen en krijgen steeds meer risico over zich heen voor minder beloning. Het is frappant dat men een goede liberalisering onder andere meet aan het aantal klanten dat verandert van leverancier. Dat vele gezinnen (en bedrijven) veranderen kan ook bijna niet anders als de kranten iedere dag wel weer een extra kost melden waardoor de gezinnen de indruk krijgen dat keuzes zich opdringen.
Dat men vervolgens vaak niet in de goedkoopste aanbieding zit en dus eigenlijk te veel betaalt, is toch opvallend te noemen en bewijst dat na het veranderen de consument weer in slaap valt.
Wat de regulator - en bijgevolg - de politiek vergeet, is dat wanneer de markt te mobiel wordt leveranciers hun investeringen niet meer recupereren gezien klanten vaak met speciale aanbiedingen moeten overgehaald worden om te komen. Het terugverdienen van deze extra kosten (van de aanbiedingen) betekent dat een klant minstens een aantal jaren dient te blijven alvorens men nog maar uit de kosten komt.
Het staat wat mij betreft zo goed als vast dat we binnen nu en eind volgend jaar de eerste duidelijke signalen kunnen krijgen van een leveranciersmarkt die drastisch gaat wijzigen. De eersten die de markt gaan verlaten kunnen wellicht Lampiris en Eneco zijn, gezien voortgaan volgens het huidig marktmodel geen zin heeft. Op dit ogenblik durf ik zelfs te stellen dat iedereen te koop staat en graag een uitweg zou zien uit België zonder al te veel schade. Een utopie natuurlijk gezien iedere markt bij teveel verkopers een neerwaartse prijs zal laten zien.
Wellicht is een consolidatie van een aantal uitdagers veel logischer om zo een grote alternatieve speler over te houden zodat er toch minstens drie grote spelers overblijven. Daarnaast zullen er altijd nichespelers zijn die bijvoorbeeld alleen de hoogspanningsklanten bedienen met enkele honderden klanten. Dit zijn echter eerder handelaars dan leveranciers die relatief snel kunnen uitbreiden of inkrimpen.
Natuurlijk is het leveranciersgedeelte maar een deel van de markt en moeten we ook naar de andere delen kijken. Onze sector bestaat hoofdzakelijk uit vijf schakels zijnde, productie (groen of grijs), groothandel (trading), hoopspanningsnetwerk, distributienetwerken en leveranciers. Verder zijn er nog randactiviteiten in zo'n grote sector zoals installateurs, onderhoudsbedrijven en ESCO's (bedrijven die besparingen bewerkstelligen), maar zij horen toch eerder thuis in de algemene installatie-/bouwsector.
De gereguleerde activiteiten zoals netwerken maken eigenlijk ook geen deel uit van het huidige marktmodel (lees: het geliberaliseerde gedeelte) want iedere kost rekenen zij gewoon door aan de afnemer na akkoord van de regulator. Men kan trouwens vanuit hun jaarcijfers goed zien dat deze natuurlijke monopolies blaken van gezondheid. Het blijft gek dat bedrijven die een natuurlijk monopolie krijgen zo gemakkelijk grote brutomarges kunnen maken terwijl de regulator(s) ernaar kijkt.
Het is dan ook begrijpelijk dat zelfs de grootste energiebedrijven in Europa zoals E-on en RWE hun bedrijven opsplitsen en zich volledig terugtrekken in het veilige deel van monopolie zijnde netwerkactiviteiten.
We zien verder ook bewegingen bij de netwerkbedrijven die wijzen op een verdere afbraak van de liberalisering door bijvoorbeeld Tecteo (overheidsbedrijf in Wallonië actief als aandeelhouder van distributienetwerk) die interesse toont om Lampiris over te nemen. Ik dacht juist dat de regelgeving de inmenging van gereguleerde activiteiten met activiteiten uit de vrije markt onmogelijk moesten maken? Ben benieuwd of de Creg/Vreg/Cwape hier gewoon een 'njet' op gaan geven. Na zoveel jaren inspanning om Electrabel uit de netwerkbedrijven te krijgen, gaat men nu vrolijk met monopoliegelden commerciële bedrijven opkopen.
Een ander voorbeeld is de opmerking van dhr. Termont op Kanaal Z afgelopen weekend die rechtuit pleitte voor een fusie tussen Elia en Fluxys. Begrijpelijk vanuit aandeelhouders- oogpunt maar of het wenselijk is? Het argument dat hierdoor de grootste industriële speler zou ontstaan is toch wel overdreven, maar belangrijker is dat schaalgrootte helemaal niet hoeft te helpen. Integendeel, want door het mengen van twee verschillende bedrijven met andere strategie loop je het risico om de dynamiek eruit te halen. Kijk maar eens naar giganten als RWE of E-on, niet direct het bewijs dat schaalgrootte helpt! Verder zei hij als idee dat een dergelijk gecombineerd bedrijf bijvoorbeeld nieuwe elektriciteitsproductie zou kunnen bouwen. Euh, volgens mij is het niet echt toegelaten om wederom met monopoliegelden rechtstreeks in de commerciële/geliberaliseerde markt te gaan acteren. Ook dit bewijst dat men in snel tempo aan het tornen is aan de vrije markt. Het is niet omdat Europa verzoekt voor een nieuw marktmodel voor de geliberaliseerde markt, dat overheidsbedrijven dit mogen gebruiken als signaal om te denken dat de marktliberalisering voorbij is.
Ik zal in ieder geval het initiatief nemen om mijn contacten bij de betreffende departementen in Europa alvast te verwittigen van de denkpistes die in België nu naar boven komen. Ik ben benieuwd wat zij vinden van deze gedachtenspinsels.